Frumkvæði í fyrirrúmi – FRAMKVÆMDIR Í FORYSTU
Ístak er verktakafyrirtæki sem annast margskonar verkefni. Byggingaframkvæmdir, virkjanir, stóriðjuframkvæmdir, jarðvinnuverk, mannvirkjagerð, hafnarframkvæmdir auk vega- og brúagerðar. Ístak hefur verið leiðandi á íslenskum verktakaiðnaði í 50 ár og hefur haft mikil áhrif á þróun bygginga og annarra mannvirkja á Íslandi sem og á erlendri grundu.

Sagan, stofnendur, eigendur og stjórnendur
Ístak var stofnað árið 1970 og er því 50 ára 2020. Feðgarnir Kay og Sören Langvad stofnuðu Ístak ásamt Gunnari Möller, Einari Sigurðssyni, Páli Sigurjónssyni og Jónasi Frímannsyni í framhaldi af því að Alþingi samþykkti ný lög um að opinberar framkvæmdir skyldu boðnar út. Þessi lög voru grunnur að starfsemi öflugra og sjálfstæðra verktakafyrirtækja á Íslandi.
Fyrir og eftir seinni heimstyrjöldina sáu danskir aðilar um viðamiklar framkvæmdir á Íslandi. Þær voru flestar unnar á vegum opinberra aðila. Þannig kom danska fyrirtækið Höjgaard & Schultz að lagningu hitaveitu í Reykjavík og fyrstu vatnsaflsvirkjuninni við Sog. Þar vann verkfræðingurinn Kay Langvad en hann var kvæntur íslenskri konu, Selmu Gudjohnsen. Sonur þeirra, Sören Langvad lauk stúdentsprófi og fyrri hluta verkfræðináms við Háskóla Íslands. Kay gerðist sjálfstæður athafnamaður í Danmörku og keypti hlut í múrverksfyrirtækinu
E. Phil & Sön árið 1947. Fyrirtæki haslaði sér völl við ýmiss konar verklegar framkvæmdir meðal annars við hafnargerð þar í landi og gerð vatnsaflsvirkjana á Íslandi. Starfsemin óx og dafnaði næstu tvo áratugi en þar varð Sören brátt atkvæðamikill.
Búrfellsvirkjun var fyrsta stóra vatnsaflsvirkjun Íslendinga og sáu E. Phil & Søn um fram-kvæmdir á henni ásamt sænska fyrirtækinu SENTAB og Almenna byggingarfélaginu en því verki lauk að mestu árið 1970, það var í framhaldi af því verkefni sem Ístak var stofnað. Þann 18. nóvember 1970 var fyrirtækinu breytt í hlutafélag og gefið heitið Ístak. Fyrirtækið hefur að mestu verið í eigu danskra aðila frá upphafi. Núverandi eigandi Ístaks er danska verktakasamsteypan Per Aarsleff Holding A/S sem keypti Ístak árið 2015. Í yfirstjórn Ístaks eru Karl Andreassen framkvæmdastjóri og Elfa Björg Aradóttir fjármálastjóri. Í framkvæmdaráði Ístaks sitja framkvæmdastjóri, fjáramálstjóri, deildarstjórar, mannauðsstjóri, gæða- og öryggisstjóri og yfirverkfræðingar félagsins.

Verkefnin
Fyrstu verkefni Ístaks voru miðlunarframkvæmdir við Þórisvatn, Vatnsfellsveita og stækkun Búrfellsvirkjunar. Á þessum 50 árum hafa fjölmörg og fjölbreytt verkefni verið unnin á Íslandi og víða um heim. Á síðustu tíu til fimmtán árum má nefna verkefni Ístaks í Noregi, þar sem Ístak gerði meðal annars tíu jarðgöng, tvær vatnsaflsvirkjanir og fjölmarga vegi og önnur mannvirki. Á árunum 2009-2011 sá Ístak um hönnun og byggingar 17 húsa á Jamaica. Ístak hefur unnið við verkefni á Grænlandi nær óslitið frá 2002 en þar hefur Ístak byggt virkjanir, hafnir og skóla. Þar ber helst að nefna virkjun í Illusat sem kláraðist árið 2014. Það var stærsti einstæði samningur í sögu Ístaks á þeim tíma og nú árið 2020 tók Ístak aftur að sér stórt verkefni á Grænlandi við að byggja Nuuk Skole verkefnið sem einnig telst til stærstu einstöku verkefna félagsins.
Á Íslandi voru framkvæmdir á ábyrgð Ístaks meðal annars byggingar eins og Háskólann í Reykjavík, Klettaskóli, Náttúrufræðihús Urriðaholti, endurgerð á Sundhöll Reykjavíkur, Helgafellsskóli, Uppsteypa á hóteli og íbúðum við Hörpu, Fiskvinnsla G. Run í Grundafirði, Stúdentagarðar við Sæmundargötu og Hús íslenskunnar við Arngrímsgötu.
Þær virkjanir sem hafa verið framkvæmdar af Ístaki á þessu 10-15 ára tímabili eru Búðar-hálsvirkjun sem var gerð á árunum 2010-2013 og Brúarvirkjun frá 2018-2020.

Vinnulag og framleiðsluferli – Samvinna með Aarsleff
Ístak hefur alla tíð unnið bæði á Íslandi og erlendis. Í verkefnum erlendis hefur Ístak leitt verkefni, verið í samvinnu með eigendum Ístaks og síðan hafa starfsmenn Ístaks farið út með þekkingu og reynslu í verkefni hjá móðurfélaginu um allan heim. Árið 2015-2017 unnu Ístak og Aarsleff saman að byggingu nýrrar hafnar í Nuuk í Grænlandi með heildaraðstöðu fyrir allan skipaflutning til og frá Grænlandi.
Árið 2018 voru settir niður 265 staurar við Keilugranda í Reykjavík, sem þjónuðu því hlutverki að mynda undirstöður fyrir sökkla íbúðarblokka. Stauranir voru 9-12 metra langir og byggðar voru 78 íbúðir á þessum undirstöðum. Aðferðin er ekki algeng á Íslandi en Ístak vann verkefnið í samstarfi við systurfyrirtæki sín sem eru í eigu Aarsleff samstæðunnar. Notaður var fullkominn búnaður frá Aarsleff og gekk það mun betur en menn höfðu gert ráð fyrir. Hægt er að nota þessa aðferð viðar þar sem erfitt er að efnisskipta, t.d. við strandlengju eða á svæðum sem umferð mikil umferð er fyrir á stofnæðum. Nýr hafnarbakki fyrir framan frystihús HB-Granda 2017-2018 og síðan niðurrekstur á stálþili á Kleppsbakka fyrir Faxaflóahafnir eru önnur verkefni sem unnin hafa verið í samstarfi við Aarsleff.

Skrifstofur Ístaks verða að sendiráði Bandaríkjanna
Aðalskrifstofur Ístaks voru lengi vel í leiguhúsnæði að Skúlatúni 4. Árið 1999 hóf fyrirtækið byggingu á sérhönnuðu skrifstofuhúsnæði til eigin nota að Engjateig 7 og þangað var skrifstofustarfsemin flutt árið 2001. Eftir að starfsemi Ístaks var flutt að Bugðufljóti í Mosfellsbæ, var húsið að Engjateigi selt bandaríska ríkinu og í framhaldinu var gerður samningur um endurbyggingu hússins til notkunar fyrir sendiráð Bandaríkjanna á Íslandi. Það verkefni var í gangi frá árinu 2015-2019.

Verkefni Ístaks á Keflavíkurflugvelli
Umsvif Ístaks á Keflavíkurflugvelli hafa verið mikil á 50 ára sögu Ístaks. Afskipti Ístaks hófust á Keflavíkurflugvelli með uppsteypu og utanhúss frágangi fyrsta áfanga flugstöðvarinnar (Norðurbygging) sem reist var á árunum 1985-1987. Síðar var flugstöðin stækkuð og svokölluð Suðurbygging reist við enda landgangsins sem tengir saman Suðurbyggingu og Norðurbyggingu og vann Ístak það verk í samstarfi við Højgaard & Shultz árunum 2000-2001. Á árunum 2004-2005 vann Ístak að stækkun norðurbyggingarinnar, en þá voru móttöku- og komusalir stækkaðir auk þess sem þaki var lyft og gerð voru skrifstofurými á 3. hæð. Árin 2014-2016 sá Ístak um innanhússfrágang á stækkun á Suðurbyggingu til vestur og einnig um stækkun farangursflokkunarstöðvar sem er viðbygging við Norðurbyggingu. Ístak sá um stækkun Suðurbyggingar til norðurs ásamt 1. hluta á breikkun landgangsins. Loks vann Ístak við stækkun á steyptum flughlöðum austan flugstöðvar á árunum 2016-2018.

Stækkunin í Ísal
Rio Tinto Alcan eigandi ISAL ákvað að ráðast í uppfærslu á álverinu í Straumsvík árin 2010- 2015 sem kallað var IPU verkefnið. Verkefnið var fjölþætt og gekk meðal annars út á að auka framleiðslugetu á áli um 20% en á sama tíma bæta áreiðanleika verksmiðjunnar. Einnig voru gerðar miklar breytingar á steypuskála en nú eru verðmætari ál boltar framleiddir í stað barra. Aðkoma Ístaks að verkefninu byrjaði haustið 2010 þegar Ístak var lægst bjóðandi í viðbyggingu steypuskálans. Um var að ræða 10.000 fm stálgrindarhús undir breytta framleiðslu í steypuskála. Næstu árin tók Ístak einnig að sér fjölda annarra verkefna á svæðinu. Stærsta verkefnið var uppsetning á nýjum reykhreinsivirkjum fyrir kerskála 1 og 2. Auk þess sá Ístak um uppsetningu á nýjum bolta steypuvélum í steypuskála ásamt tilheyrandi vélbúnaði. Ístak byggði einnig nýja spennistöð á milli kerskála, nýja loftþjöppustöð, baðefnageymslu, stækkaði hliðhúsið og fleira. Ístak sá einnig um fjölþætta lagna- og jarðvinnu á svæðinu; háspennustrengir, vatnsrör og fráveita var grafið niður á milli bygginga. Verkefnið var mjög krefjandi, öll vinnan var inná svokölluðu „Brown field“ þar sem unnið er við hlið verksmiðju í rekstri og því þurfti mikla samræmingu til þess að tryggja að áhrif á framleiðslu væru lágmörkuð. Einnig voru kröfur í öryggis og gæðamálum með því strangasta sem sést hefur á Íslandi en með réttu hugarfari tókst starfsmönnum Ístaks að ná mjög góðum árangri í þessu umhverfi. Þeir starfsmenn Ístaks sem tóku þátt í verkefninu eru mjög stoltir af sínu framlagi og lærðu mikið af þessu stóra alþjóðlegaverkefni fyrir kröfuharðan verkkaupa.

Viðhaldsþjónusta
Árið 2018 setti Ístak á laggirnar sér deild viðhaldsþjónustu sem sinnir viðhaldi og endurbótum fasteigna fyrir fagaðila á fasteignamarkaði, stærri fyrirtæki, fasteignafélög, ríki og sveitarfélög. Hvort sem um er að ræða stór, skipulögð viðhaldsverkefni eða tilfallandi verk þá er Ístak traustur samstarfsaðili á sviði viðhalds. Með þessari deild byrjaði Ístak að bjóða viðskiptavinum upp á viðhaldsþjónustusamninga sem tryggja greiðan aðgang að færum iðnaðarmönnum ásamt verkefnastýringu og umsjón framkvæmda, allt eftir þörfum viðskiptavinarins. Með viðhaldsþjónustusamningi geta viðskiptavinir fengið alla viðhaldsvinnu á einum stað, hvort sem um er að ræða trésmiði, málara, múrara, rafvirkja, pípara eða aðra sérhæfða iðnaðarmenn.

Innkaupadeild
Hjá Ístaki er starfrækt innkaupadeild, deildin sér um innkaup á byggingavörum, efni, varahlutum, tækjum frá innlendum og erlendum birgjum, öflun tilboða og samningagerð. Deildin starfar náið með starfsfólki lagers hvað varðar birgðahald og hefur umsjón með flutningum fyrirtækisins erlendis. Deildin sér einnig um samninga við fyrirtæki sem bjóða upp á leigu á vinnuvélum og tækjabúnaði, sölu á vinnuvélum, bílum, sjóförum, tækjum og búnaði tengdum véladeild og lager.

Stafræn þróun í byggingariðnaði
BIM deild Ístaks var stofnuð árið 2017 og hefur það hlutverk að stuðla að stafrænni þróun í fyrirtækinu. Í lok árs 2020 er stór hluti verkefna að nýta sér tækni BIM og annarra stafrænna verkfæra og má segja að möguleikarnir séu óþrjótandi fyrir vinnustað eins og Ístak.
Verkefnin sem unnin eru hjá Ístak eru framleiðsluteikningar og stafrænir klippi- og beygjulistar á steypustyrktarjárnum, BIM studd magntaka, notkun BIM líkana á verkstað, samræming og árekstrargreining, 4D verkáætlun og rafrænar úttektir. Þessi tækniþróun gerir það að verkum að framkvæmdir verða árangursríkari, með lægri kostnaði og styttri tíma, samhliða því að ferlar batna og verða gagnsærri.

Skipulag og sérstaða
Starfsemi Ístaks nær yfir stórt og fjölbreytt svið og bíður upp á víðtæka þjónustu. Stefna Ístaks er og hefur verið að vera leiðandi verktakafyrirtæki sem mætir þörfum markaðarins með fyrirmyndar verkskipulagi og góðu starfsfólki. Fyrirtækið vinnur eftir gæðastefnu sem miðar meðal annars að því að vera með reynt og hæft starfsfólk og afhenda verk á réttum tíma með umsömdum gæðum.

Framtíðarsýn
Einkunnarorð Ístaks eru framkvæmdagleði í fyrirrúmi og fela þau í sér yfirgripsmikla þekkingu á þeirri tækni og vinnuaðferðum sem þarf til að sinna fjölþættri verktakastarfsemi. Markmið Ístaks er að mæta þörfum íslensks, sem og erlends, markaðar fyrir byggingar, önnur mannvirki og aðrar verklegar framkvæmdir og veita viðskiptavinum góða þjónustu.

Aðsetur
Frá árinu 2012 hefur yfirstjórn og skrifstofa Ístaks verið til húsa að Bugðufljóti 19, Mosfellsbæ. Þjónustudeildir fyrirtækisins eru með aðstöðu á sama stað. Þar er vélaverkstæði, rafmagnsverkstæði, járnsmiðja, steypuskáli og lager. Verkefni félagsins og starfsmenn í hverju verkefni eru um allt land, vinnustofur og vinnubúðir. Verkefnin eru mjög fjölbreytt og hafa verkstaðirnir hafa verið frá átta til sautján á hverju ári síðastliðin ár. Ístak hefur ekki verið með vinnubúðir eða verkefni í Noregi síðan 2017 er lokið var við síðustu verkefnin þar en félagið sótti mikið á þennan markað á árinu 2009-2015.

Mannauður og starfsmannafjöldi
Í ársbyrjun 2020 voru starfsmenn Ístaks rúmlega 300. Starfsfólk Ístaks skiptist upp í fjóra hópa eftir starfssviði. Sérfræðingar og stjórnendur eru oftast tæknimenntaðir með annaðhvort prófgráður í verk- eða tæknifræði. Verkstjórar Ístaks hafa fjölbreyttan menntunarbakgrunn en allir hafa þeir mikla reynslu í því að stýra framkvæmdum á vinnusvæðum. Iðnaðarmenn hjá Ístaki eru oftast menntaðir í trésmíði, en einnig í málmiðn, véliðn og rafiðn. Ófaglærðir starfsmenn Ístaks vinna aðalega á byggingasvæðum eða við jarðvegsframkvæmdir og sem tækjastjórnendur og bílstjórar. Á tímabilinu 2010-2020 kom Ístak að mörgum mismunandi framkvæmdum sem gerðu kröfur til starfsmanna og fyrirtækisins um að læra nýja hluti eða vinna í nýjum aðstæðum. Starfsmenn Ístaks og stjórnendur öðluðust á þessum tíma reynslu í verkefnum sem unnin voru á láði og á legi, á Íslandi og erlendis, við strönd eða til fjalla. Fjöldi þjóðerna hjá Ístaki jókst líka á þessu tímabili og voru starfsmenn af meira en 13 þjóðernum við störf hjá Ístaki á þessu tímabili. Hlutfall erlendra starfsmanna var líka nálægt helmingi starfsmanna og var Ístak með nema frá skólum á Íslandi, Grænlandi og Danmörku á þessu tímabili.